Sukcesja jednoosobowej działalności gospodarczej po śmierci właściciela

Jeszcze do niedawna śmieć właściciela firmy prowadzonej w postaci JDG oznaczała przerwanie działalności przedsiębiorstwa. Niemożliwe było zachowanie jego ciągłości, co było bardzo problematyczne zwłaszcza dla firm rodzinnych. Na szczęście ustawa o zarządzie sukcesyjnym z dnia 5 lipca 2018 r. wprowadziła zmiany, pozwalające zabezpieczyć firmę w razie śmierci właściciela i dała czas spadkobiercom na podjęcie odpowiednich kroków. Co więc należy zrobić, aby zabezpieczyć JDG na wypadek śmierci właściciela?

Jednoosobowa działalność gospodarcza a śmierć właściciela

---

Jednoosobowa działalność gospodarcza jest prowadzona pod nazwiskiem właściciela i nie ma odrębnej osobowości prawnej. Do 25 listopada 2018 roku sukcesja jednoosobowej działalności gospodarczej i zachowanie ciągłości przedsiębiorstwa po śmierci właściciela były niemożliwe.
Jak wynika z danych statystycznych, aż około 38% jednoosobowych działalności gospodarczych to firmy rodzinne (źródło: PARP ). Takie przedsiębiorstwa zapewniają miejsce pracy nie tylko właścicielowi, ale również członkom jego rodziny. Śmierć właściciela firmy do 2018 r. była więc bardzo dużym problemem – zatrudnienie i płynność finansową traciła nierzadko cała rodzina.
Wraz z wejściem ustawy o zarządzie sukcesyjnym z dnia 5 lipca 2018 r. sytuacja się zmieniła. Ustawa reguluje zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, dając m.in. możliwość wskazania zarządcy sukcesyjnego, który przejmie prowadzenie przedsiębiorstwa do czasu zakończenia formalności spadkowych.

Jak zabezpieczyć firmę przed śmiercią?

---

Aby jednoosobowa działalność gospodarcza mogła po śmierci właściciela zachować pracowników i numer NIP, a także ciągłość rozliczeń podatkowych oraz realizować zawarte umowy biznesowe, właściciel jeszcze za życia powinien powołać zarząd sukcesyjny.
Zarząd sukcesyjny to prowadzenie „przedsiębiorstwa w spadku” przez zarządcę sukcesyjnego. W skład przedsiębiorstwa w spadku wchodzą zarówno składniki materialne, jak i niematerialne, stanowiące własność przedsiębiorcy w chwili jego śmierci, przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej. Aby zabezpieczyć firmę przed śmiercią, przedsiębiorca powinien:

• Powołać wskazanego przez siebie zarządcę sukcesyjnego lub zastrzec, że z chwilą śmierci przedsiębiorcy prokurent przejmie obowiązki i prawa rządzący sukcesyjnego. Powołanie powinno nastąpić w formie pisemnej.
• Uzyskać pisemną zgodę na pełnienie tej funkcji przez osobę powołaną na zarządcę sukcesyjnego.
• Dokonać wpisu do CEIDG, określającego personalia zarządcy sukcesyjnego i moment ustanowienia zarządu sukcesyjnego.

W przypadku np. śmiertelnej choroby przedsiębiorcy, który nie ma komu powierzyć firmy, warto również rozważyć sprzedaż JDG. Więcej informacji na ten temat znajduje się w artykule: „Sprzedaż jednoosobowej działalności gospodarczej krok po kroku”.

Jak ustanowić zarządcę sukcesyjnego?

---

Zarządca sukcesyjny nie staje się właścicielem przedsiębiorstwa, jedynie tymczasowo odpowiada za prowadzenie firmy – do czasu uregulowania formalności spadkowych. Aby skutecznie powołać zarządcę sukcesyjnego, niezbędne jest oświadczenie o powołaniu zarządcy sukcesyjnego w formie pisemnej lub zastrzeżenie, że to prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym. Konieczne jest również uzyskanie pisemnej zgody osoby powołanej do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego. Ostatnim krokiem jest zgłoszenie zarządcy do CEIDG.
Wraz z wejściem ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej możliwa jest sukcesja jednoosobowej działalności gospodarczej i powołanie zarządcy sukcesyjnego już po śmieci przedsiębiorcy. Zarządcę powołać może:

• małżonek przedsiębiorcy posiadający udział w przedsiębiorstwie w spadku,
• spadkobierca ustawowy lub testamentowy, który przyjął spadek,
• zapisobiorca windykacyjny (jeśli przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku)

Powołanie zarządcy sukcesyjnego po śmieci przedsiębiorcy jest jednak bardziej skomplikowane i czasochłonne. Wymaga udziału notariusza i zgody wszystkich spadkobierców, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100.

Prowadzenie przedsiębiorstwa w spadku – prawa i obowiązki

---

Prowadzenie przedsiębiorstwa w spadku zobowiązuje zarządcę do kontynuowania stosunków pracy z osobami pracującymi w firmie za życia właściciela. Wszystkie umowy o pracę wygasają wraz z wygaśnięciem zarządcy sukcesyjnego. Zarządca sukcesyjny ponosi odpowiedzialność za nienależyte wykonywanie swoich obowiązków, nie odpowiada jednak za długi i błędy zmarłego właściciela. Zarządcy przysługuje prawo do wynagrodzenia na podstawie umowy zlecenia. Sukcesja JDG jest zwolniona z podatku od spadków i darowizn. Przedsiębiorstwo w spadku kontynuuje zasady opodatkowania przedsiębiorstwa obowiązujące przed śmiercią właściciela firmy. Zarządca sukcesyjny jest przede wszystkim zobowiązany do:

• kontynuacji prowadzenia ewidencji podatkowej prowadzonej przez zmarłego przedsiębiorcę,
• ewidencji zdarzeń gospodarczych zaistniałych od objęcia funkcji,
• sporządzenia listy składników majątku firmy w spadku na dzień objęcia funkcji,
• opłacania zaliczek z działalności gospodarczej.

Należy pamiętać, że ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. reguluje zasady działalności firmy do czasu podziału spadku. Gdy spadkobierca zdecyduje się na przejęcie firmy po zmarłym, będzie zobowiązany rozpocząć prowadzenie działalności na własny rachunek.

Autor: SprzedamBiznes.pl